Verwarring
Afgelopen vrijdag nam Paul Kirschner afscheid van de Open Universiteit.
Ik hoop wel dat ik Paul blijf tegenkomen in onderwijsland. Voor sommigen is dit wellicht een reden tot zorg terwijl anderen opgelucht ademhalen. Ik vond het symposium ter gelegenheid van Paul’s afscheid en zijn daarop volgende afscheidsrede zeer verhelderend. Je ontkomt er niet aan om iets te leren als je de campus in Heerlen bezoekt en luistert naar mensen als Jeroen van Merriënboer, Halszka Jarodzka, Tim Surma en uiteraard Paul Kirschner.
Velen zien Paul als een fervent bestrijder van elke onderwijsinnovatie. Ik herinner mij nog goed hoe hij van leer trok tegen de inmiddels ter ziele gegane I-Pad scholen. Ik ken hem als medeauteur van boeken die een aantal onderwijsmythes aan de kaak stellen. Samen met Sweller en Clark schreef hij in 2006:
‘Why minimal guidance during instruction does not work: An analysis of the failure of constructivist, discovery, problem-based, experiential, and inquiry-based teaching’
het meest geciteerde onderwijskundige artikel aller tijden. Paul roept het beeld dat de meeste onderwijsinnovaties op zijn best niet goed doordacht zijn, getuige de recente kop in Trouw:
‘Als ik zeg dat ik zomaar experimenteren met kinderen crimineel vind, zet je dat zeker als kop boven je artikel?’
Klopt het beeld van een fervent tegenstander van innovatie wel? Is Paul Kirschner echt die ‘grumpy old man’? De oerconservatief die het liefst ziet dat wij kennis met kracht in onze leerlingen stampen? Wie hem met zijn kinderen en kleinkinderen ziet, kan al vermoeden dat er iets niet klopt. Deze levendige, vriendelijke en humoristische grootvader kan niet de strenge conservatief zijn waar velen hem voor verslijten.
Als Jeroen van Merriënboer aan de keynote van de middag begint met de mededeling dat hij het meestal voor negentig procent met Paul Kirschner eens is, dan gaat het al kriebelen. Jeroen is toch die man die een leerstoel in Maastricht bekleedt? Daar waar geneeskunde studenten probleemgestuurd het vak leren? Hoezo zijn Paul en Jeroen het met elkaar eens? Jeroen gaat wat dieper in op het 4CID model waarvoor hij en Paul Kirschner de basis legde. Het 4CID model biedt een basis voor het ontwerp van…………….probleemgestuurd leren!
It’s Complex
De crux zit in de complexiteit: tijdens het college van Jeroen Merriënboer wordt duidelijk dat het ontwerpen van een leereenheid, module of curriculum volgens het 4CID model geen sinecure is. Er zijn flink wat contextgebonden variabelen: welk vak(onderdeel) betreft het; wat zijn je leerdoelen; welke studenten- of leerlingenpopulatie betreft het; welke hulpmiddelen heb je tot je beschikking; in hoeverre beschikken de studenten/leerlingen over de benodigde metacognitieve vaardigheden; waar bevinden zij zich op het continuüm van novice-expert; waar bevind jij jezelf op dit continuüm; hoe bepaal je de geëigende mate van ondersteuning; waar bied je expliciete informatie aan en waar laat je juist vragenderwijs je leerlingen tot nieuwe inzichten komen?
Tenslotte: hoe bepaal je of jouw aanpak effectief is; of de door jou gestelde leerdoelen behaald worden.
Naar aanleiding van een vraag uit de zaal hoor ik Paul iets zeggen over ‘een goed doordacht ontwerp voor twintigers niet zomaar vertalen naar kinderen op een basisschool’. Bij mij dringt zich de gedachte op dat Paul helemaal geen tegenstander is van probleemgestuurd leren. Hij is een tegenstander van ondoordachte, in de verkeerde context en niet professioneel geïntroduceerde vormen van probleemgestuurd leren.
De Vernieuwer
Tenslotte neemt Paul zelf het woord. Zijn afscheidsrede neemt alle twijfel weg. Trots vertelt hij zijn verhaal over het ontstaan van de Open Universiteit en de extreem goed doordachte manier waarop zij het universitaire afstandsonderwijs hebben ontworpen. Het is een verhaal van een prachtige onderwijsvernieuwing waar we in Nederland gewoon trots op mogen zijn. Hij beschrijft een indrukwekkende aanpak waarin de didactische materialen in een multidisciplinair team worden ontwikkeld met vakinhoudelijke experts, onderwijskundigen en mediaprofessionals. Ik heb ooit geleerd dat kwaliteit een gevolg is van aandacht. Dat is precies wat we hier te zien kregen: aandacht voor de kleinste details die uiteindelijk leidt tot een hoogstaand product.
Bij het ontwerpen van dit afstandsonderwijs was het een natuurlijke stap om het onderwijs zoveel mogelijk met digitale hulpmiddelen te ondersteunen zoals bijvoorbeeld de beeldplaat die toen ‘state of the art’ was. Het gevolg hiervan laat zich raden: Paul Kirschner heeft veel verstand van het gebruik van ICT als ondersteuning van het leerproces. Een korte zoektocht op ‘Google Scholar’ onthult een groot aantal wetenschappelijke publicaties waaraan Paul meewerkte die gaan over innovaties in het onderwijs. Ik heb een (uiterst) kleine greep gedaan:
Onderwijsvernieuwing gemeente Heerlen: voorstudie aansluiting onderwijs en beroepspraktijk
FWM Cox, PA Kirschner.
Rapportage proeftoetsing: instrument voor evaluatie van open-leerpakketten Open-Leercentrum Zuid-Limburg
PA Kirschner, H van der Linden.
Audiotape feedback for essays in distance education
PA Kirschner, H van den Brink, M Meester.
Learning objectives for science practicals at traditional and distance universities
P Kirschner, M Meester, E Middelbeek, H Hermans.
Onderwijsvernieuwing en informatietechnologie
PA Kirschner, HJH Hermans, HC Wolf.
Placing the student at the centre: current implications of student-centered
Higher education addressing the challenges of the 21st century
P Kirschner, M Valcke, P Storm
The management of cognitive load during complex cognitive skill acquisition by means of computer‐simulated problem solving
L Kester, PA Kirschner, JJG Van Merriënboer
en tenslotte uit 1997:
Business Game Learning Environment: Design and development of a competency‐based distance education business curriculum at the Open universiteit
P Kirschner, MMA Valcke, P van Vilsteren
Tenslotte
Het symposium ter gelegenheid van het afscheid van Paul Kirschner heeft mij veel gebracht. Dit was een afscheid met maar heel weinig plichtmatige rituelen en een aantal verhelderende inzichten.
Ten eerste: Paul lijkt mij een hele goede adviseur als je een innovatief onderwijsconcept wilt ontwerpen. Hij heeft er verstand van en ik vermoed dat hij je voor menig valkuil zal behoeden.
In de tweede plaats: we hebben in Nederland een geweldige didactische expertise opgebouwd als het gaat om het ontwerp van didactische materialen en het gebruik van ICT in het onderwijs. Ik raad iedereen aan om gebruik te maken van de kennis die de OU op dit terrein heeft opgebouwd.
In de laatste plaats: als je overweegt om probleemgestuurd leren te introduceren bij het onderwijzen van je curriculum, verdiep je dan goed in het 4CID model.
Hopelijk mogen we binnen het Nederlandse onderwijs nog lang gebruik maken van de diepgaande kennis van Paul Kirschner; juist daar waar we willen innoveren.
Bedankt!! Ik bloos hiervan.