Minstens tien jaar geleden schreef ik naar aanleiding van een gesprek met een tweetal hoogopgeleide veertigers op de boot naar Terschelling een blog onder de titel ‘Alle Kennis Kun Je Hier Vinden’. Mijn toenmalige gesprekspartner deed deze bewering terwijl hij met zijn wijsvinger op zijn smartphone tikte. We hoefden onze leerlingen alleen maar te leren hoe ze die kennis konden vinden en gebruiken, zei hij.

Stichting Spaarnesant in Haarlem neemt de doorstroomtoets alleen af als ouders daarmee instemmen. Het argument dat de stichting aanvoert, is dat het een ‘idioot middel is dat leerlingen onderling vergelijkt’.

In een recente overzichtsstudie van Grønli et al naar de feedback die leerlingen krijgen bij het hardop lezen in de les, zag ik dat hoe je feedback geeft aan zwakke lezers, invloed heeft op hun leesplezier.

Het is januari; we hebben oud en nieuw net achter de rug, een goed moment om terug te kijken en vooruit te kijken, vooral omdat wij voor de tiende keer het jaarlijkse researchED congres organiseren.

Ik citeer uit de Keynote van Iliass El Hadioui op de Rotterdamse Onderwijsconferentie; een prachtig initiatief van de Rotterdamse wethouder Said Kasmi van Onderwijs en Cultuur.  Ruim 1500 Rotterdamse leraren bezochten de conferentie waar zij de keuze hadden uit meer dan 100 sessies verspreid over twee dagen. De leraren die ik sprak, waren lovend over de inhoud en over de keuzevrijheid: ze bepaalden zelf welke sessies ze wilden bijwonen. Een leraar sprak van een mooi cadeau van de gemeente Rotterdam.

Het is inmiddels een dooddoener in het onderwijs: de verschillen in cognitieve vaardigheden die we aan het begin van de schoolloopbaan zien, nemen in de loop van de tijd alleen maar toe. Een boeiende overzichtsstudie in het toonaangevende blad ‘The Review of Educational Research’ van Douglas Downey naar het effect van het onderwijs op het verkleinen van de verschillen in cognitieve vaardigheden tussen kinderen met verschillende sociaaleconomische achtergronden, zaait nogal wat twijfel over de breed aanvaardde aanname dat de verschillen in de loop van de tijd groter worden.

Zeker als het gaat om onderwijskundig onderzoek is er geen eenvoudige werkelijkheid waarin we kunnen vertrouwen op ‘bewijs’ en ‘bewezen aanpakken’. In het Engels kun je onderscheid maken tussen ‘proof’ en ‘evidence’. Beide begrippen vertalen we met ‘bewijs’ maar er is een duidelijk verschil. Bij ‘proof’ is er sprake van een keihard bewijs terwijl ‘evidence’ suggereert ‘dat de uitkomsten wijzen in de richting van’ of ‘dat er zijn sterke aanwijzingen dat’.

Leergangen van educatieve uitgevers blijven ongemeen populair in onderwijsland. Daar zijn ook goede redenen voor. Toch zijn diezelfde leergangen niet meer dan een startpunt of een houvast voor de leraar. Hoe dat zit en welke rol leergangen en leraren in het leerproces van leerlingen spelen, leg ik graag uit. Eerst een punt van orde: hoe noemen we het lesmateriaal dat educatieve uitgevers publiceren?

Elk jaar kiest de Stichting Leraren van het Jaar op de Dag van de Leraar de nieuwe Leraren van het Jaar. Op het College de Brink in Laren kwamen vier jury’s bijeen om voor elke sector (speciaal onderwijs, primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs) een Leraar van het Jaar te kiezen. De school bruiste die dag van de activiteiten want tegelijkertijd vond de studiedag plaats voor Gooise Scholen Federatie en de Onderwijsregio Midden Nederland vo-mbo in de vorm van een researchED-congres.

Ik werd deze week verrast door een meta-analyse waaruit blijkt dat het zogenaamde ‘Flipping the Classroom’ in potentie tot een behoorlijke leerwinst kan leiden; vooral voor leerlingen waarvan de ouders een laag inkomen hebben. Toen ik er wat dieper indook, kwam ik nog een meta-analyse tegen van David van Alten c.s. uit 2019 die ook al een positief effect rapporteerden.