Jan Tishauser, Voorzitter researchED Nederland.

Ik citeer uit de Keynote van Iliass El Hadioui op de Rotterdamse Onderwijsconferentie; een prachtig initiatief van de Rotterdamse wethouder Said Kasmi van Onderwijs en Cultuur.  Ruim 1500 Rotterdamse leraren bezochten de conferentie waar zij de keuze hadden uit meer dan 100 sessies verspreid over twee dagen. De leraren die ik sprak, waren lovend over de inhoud en over de keuzevrijheid: ze bepaalden zelf welke sessies ze wilden bijwonen. Een leraar sprak van een mooi cadeau van de gemeente Rotterdam.

De domper volgde al snel: na het weekend konden we lezen dat de inspectie na onderzoek vaststelt dat vijfentwintig procent van de leerlingen in het voortgezet onderwijs over onvoldoende leesvaardigheid beschikt. Ik heb de moeite genomen om het inspectierapport door te nemen en er zijn een aantal zaken die mij opvallen.

Op het gebied van leesvaardigheid ziet de inspectie hetzelfde patroon, dat ik enkele jaren geleden zag op het gebied van zittenblijven: In het havo en het vwo zijn de verschillen tussen klassen en scholen niet alleen groter dan in het vmbo; de verschillen ontstaan in mindere mate door verschillen tussen de leerlingen maar eerder door schoolkenmerken:

“In vso, vmbo-b/k en vmbo-g/t is het aandeel prestatieverschillen op leerlingniveau groter dan in havo/vwo. In havo/vwo zijn de verschillen in leesprestaties voor meer dan de helft toe te schrijven aan verschillen tussen klassen of scholen (havo/vwo: 54%) en minder dan de helft aan de verschillen tussen leerlingen binnen een klas of school.”^[1]

Er is een opvallende samenhang tussen:

“Bevorderen leesvaardigheid op school: Stimuleren professionele ontwikkeling van alle docenten op het gebied van leesvaardigheid.”

en de leesprestaties van de leerlingen. Hoewel ik dit alleen bij het vmbo b/k tegenkom moet ik toch denken aan zowel de keynote van El Hadioui als aan de meta-analyse van Adrie Visscher waarover hij eerder een blog schreef op onze website:

“Het lijkt verstandig om de 4 principes die de effectiviteit van lerarenprofessionalisering lijken te bevorderen in professionaliseringsprogramma’s in te bouwen: een heldere beschrijving van hoe ‘goed handelen’ eruitziet, het bevorderen van de zelfregulering van hun leerproces door leraren, coaching in de klas en niet individueel werken aan professionalisering, maar samen optrekken.”^[2]

Het wordt tijd dat we de dalende tendens die we in het Nederlandse onderwijs zien keren. Op schoolniveau kunnen we dat doen door de principes die El Hadioui en Visscher ons aanreiken te volgen.

Op systeemniveau zal het helpen als Nederland de raad die alle experts ons al meer dan 15 jaar toeroepen opvolgt: maak een einde aan de veel te vroege selectie op 11-jarige leeftijd.

Dit zijn geen zaken die je van vandaag op morgen regelt, maar we kunnen er wel morgen mee beginnen.

^[1] Peil.Leesvaardigheid+einde+leerjaar+2+voortgezet+onderwijs+en+voortgezet+speciaal+onderwijs+2022-2023.pdf gevonden op: https://www.onderwijsinspectie.nl/documenten/themarapporten/2024/11/19/peil.leesvaardigheid-vo-vso-2022-2023

^[2] https://researched.eu/2024/01/11/blog-van-de-maand-nr-5-adrie-visscher/