Jan Tishauser, Voorzitter researchED Nederland.

Het is januari; we hebben oud en nieuw net achter de rug, een goed moment om terug te kijken en vooruit te kijken, vooral omdat wij voor de tiende keer het jaarlijkse researchED congres organiseren.

Het ontstaan

researchED kent een bijzondere geschiedenis, die begint bij een Engelse leraar, Tom Bennett, die op Twitter zijn ergernis uitsprak over onbewezen wanpraktijken zoals ‘brain-gym’. De discussie die daarop volgde, leidde binnen een dag tot de eerste researchED conferentie nadat één van de twitteraars had gepost dat je nog geen 50 leraren bij elkaar krijgt om op hun vrije zaterdag naar een onderzoeker te luisteren. Die eerste conferentie werd in 2013 op de eerste zaterdag na de zomervakantie gehouden op Dullwich College in London en er kwamen geen 50 maar 500 belangstellenden op af.

Ik was in die tijd op zoek naar een alternatief voor de beroemde rangorde van Hattie en stuitte op de Toolkit van de Education Endowment Fund, die eenvoudig en toegankelijk is. De Toolkit onderscheidt zich doordat het laat zien hoe sterk het bewijs is voor een bepaalde aanpak en wat de kosten zijn. Daarmee kunnen leraren tot betere keuzes komen. Dezelfde toolkit vormt ook de basis van de interventiekaart basisvaardigheden uit het Masterplan basisvaardigheden. Prof.dr. Rob Coe bleek de drijvende kracht achter die toolkit te zijn en ik ging hem in die mooie gouden tijd van Twitter uiteraard volgen. Door deze toevallige samenloop van omstandigheden kwam ik erachter dat er een bijzondere conferentie plaatsvond op een school in London. Een conferentie waar getracht werd om iets te doen aan mijn frustratie dat goede onderzoeksuitkomsten de praktijk niet bereikten terwijl de onzinnige leerstijlen ruimschoots rondgingen.

In maart 2014, op de eerste regionale researchED conferentie in Birmingham, was ik van de partij. Ik werd onmiddellijk overvallen door de researchED buzz! Die vreemde, bijna magische energie die je op een researchED conferentie ervaart. Na enig dralen sprak ik Tom Bennett aan en vervolgens heb ik een jaar moeten zeuren voordat Tom toestemming gaf om een Nederlandse researchED conferentie te organiseren. De volgende stap was het overtuigen van mijn achterban. Iedereen in ons team voelde een grote betrokkenheid bij onderwijs en onderzoek, maar ik kon de magie van researchED niet overbrengen. Pas toen zij in London bij researchED 2015 naar binnen stapten, waren ze verkocht. Binnen enkele minuten had de betovering van researchED ze in hun macht.

Op zaterdag 30 januari 2016 was het zover: de deuren van de eerste researchED conferentie in Nederland gingen open. Toen de aula volstroomde, keek ik om mij heen, proefde de sfeer en opeens drong het tot me door dat het gelukt was! De magie van researchED was ook te voelen in het Hermann Wesselink College! Zomaar het Kanaal overgesprongen en in Nederland geland. Vanaf dat moment vraag ik mij af: wat is het geheim van researchED? Waar komt die bruisende energie en betrokkenheid vandaan? Hoe is het mogelijk dat we in propvolle, benauwde lokalen een hele zaterdag naar elkaar luisteren; met elkaar praten en aan er het eind van de dag nog niet genoeg van hebben? (De laatste bezoekers werden toen om half zes met zachte drang door de conciërge naar buiten geleid).

Is het de typische gedrevenheid die onderwijsmensen altijd aan de dag leggen, als zij onder elkaar zijn? Niet helemaal, er is meer. Ik heb het gevoel, dat de dag ook bepalend is: het is op een zaterdag, je offert je vrije tijd op om hier te zijn! En je betaalt er ook nog voor; de sprekers doen het op hun vrije zaterdag, zonder fee. Er komt een grote groep gedreven mensen bij elkaar en die gedrevenheid voel je overal; we versterken elkaar; geven alles wat we hebben en komen uitgeput thuis.

Het effect

Ik denk dat er twee elementen zijn waardoor de researchED conferenties een impact kunnen hebben op de kwaliteit van het onderwijs. Het eerste ontleen ik aan de meta-analyse die Adrie Visscher c.s. onlangs maakte, waaruit bleek dat er vier principes zijn die een rol spelen bij effectief professionaliseren:

• Een heldere beschrijving hoe ‘goed’ handelen eruit ziet;
• Het bevorderen van zelfregulering van hun leerproces door leraren;
• Coaching in de klas;
• Samen optrekken als team.^[1]

Coaching in de klas en samen optrekken als team valt buiten ons bereik, maar ik denk dat leraren die researchED congressen bezoeken een steeds scherper beeld ontwikkelen van hoe goed handelen eruit ziet. Daarnaast zijn het leraren die hun professionalisering zelf regelen: Anders waren ze er niet op hun vrije zaterdag. Als hier en daar een team onze professionaliseringskit (https://researched.eu/toolkit-downloads/) downloadt en er samen mee aan de slag gaat, dan zal het effect hopelijk nog iets groter zijn.

Het tweede element is van een hele andere orde, namelijk dat researchED is een stem in het onderwijsdebat is. Ik was enige jaren geleden wat verbaasd om op Twitter te lezen dat researchED een ‘lobby organisatie’ is. Ik had ons nooit als zodanig gezien: we waren gewoon bezig met iets waar we in geloofden. Op dat moment zagen we ook nog geen grote verschuivingen in het gesprek over onderwijs. Nu zien we in onderwijsparagrafen in regeerakkoorden een verwijzing naar ‘bewezen aanpakken’ (een term die mij wat te ver gaat; er is niet zoveel ‘bewijs’ in het onderwijs; eerder een aannemelijke kans dat iets een positief effect kan hebben). Er zijn natuurlijk een aantal verschillende drijfveren die ertoe geleid hebben dat het onderwijsbeleid in Nederland zich meer richt op kennis uit onderzoek, maar ik ben ervan overtuigd dat wij ons steentje hebben bijgedragen.

De toekomst

In het Nederlandse onderwijs hebben we met behoorlijke problemen te maken. Er is een tekort aan leraren dat we niet snel gaan oplossen en er zijn nog teveel bestuurders en beleidsbepalers die gevoelig zijn voor modieuze hypes die nergens toe leiden. Nog altijd komen we de ‘21^ste-eeuwse vaardigheden’ zoals ‘kritisch denken’ waarbij we voorbijgaan aan het simpele feit dat kritisch denken zonder materiekennis neerkomt op zwemmen in de woestijn.

Ondertussen staan zaken als lezen, schrijven en rekenen onder druk. Toch ben ik optimistisch omdat er nu bijna het hele jaar door wordt gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs op basis van kansrijke aanpakken. Wij zullen als organisatie ons steentje blijven bijdragen, om te beginnen op ons tiende congres op 29 maart aanstaande op het Corlaer College in Nijkerk. Hopelijk mag ik jullie daar allemaal weer ontmoeten.

^[1]https://researched.eu/2024/01/11/blog-van-de-maand-nr-5-adrie-visscher/