Geschreven door Daisy Christodoulou. Het origineel blog vind u hier: http://bit.ly/2tKMsS9
In mijn laatste blog heb ik laten zien hoe de PISA-tests zijn bijgesteld om rekening te houden met het feit dat we meer online lezen. De tests zijn niet alleen digitaal, maar ze bevatten ook taken die online lezen nabootsen: bijvoorbeeld het vinden van de juiste link om op een pagina met zoekresultaten te klikken, het bladeren tussen drie tabbladen om de meningsverschillen tussen verschillende auteurs op te sporen.
Dit roept een aantal interessante vragen op over de achtergrond van lezen en testen. Doet PISA er goed aan om deze veranderingen door te voeren? Is online lezen echt iets anders dan lezen op papier? En wat betekent dit voor de manier waarop we het lezen moeten onderwijzen?
Hoe onderscheidt lezen zich in de 21e eeuw?
We lezen nu wel meer op het scherm dan vroeger. In tegenstelling tot andere internationale tests heeft PISA altijd geprobeerd een test te zijn van echte vaardigheden, niet van complexe of specialistische stof. Bij de ’science’ en wiskundige tests wordt niet veel gebruik gemaakt van algebra of natuurkundige formules, en de leestests hebben nooit betrekking gehad op de interpretatie van literatuur. PISA is hier altijd heel duidelijk over geweest, en gezien deze focus op de echte wereld, ligt het voor de hand dat ze hun toetsen willen actualiseren om de veranderende aard van het lezen in de echte wereld weer te geven.
Een probleem bij het maken van dergelijke ‘real-world’ taken is dat je het risico loopt dat je de betrouwbaarheid van de beoordeling teniet doet – dit is bijvoorbeeld het geval bij portfolio-evaluaties. De digitale leesvragen die PISA heeft ontworpen zijn echter zeer betrouwbaar, dus dat is hier geen probleem.
Toch zou je kunnen stellen dat hoewel we nu meer online lezen, dit uiteindelijk een vrij cosmetische verandering is – lezen is immers lezen. Ja en nee. De PISA-resultaten zelf laten, net als uit andere data blijkt, zien dat de meeste leerlingen het slechter doen op het scherm dan op papier. De meest opvallende vondst is het ‘modi-effect’ onderzoek van John Jerrim, die een experimentele analyse deed van bijna 6000 studenten in Duitsland, Ierland en Zweden. De helft deed de PISA-test in 2015 op papier, de andere helft op de computer. Voor de lees-, ’science’- en wiskunde-tests deden de studenten het slechter op de computer-versie dan op de papieren versie.
Er is ook breder onderzoek gedaan naar de verschillen tussen de manier waarop we lezen op het scherm en op papier. Er is bewijs dat suggereert dat we bij het lezen op het scherm de neiging hebben om meer te skimmen en te scannen dan bij het lezen op papier, en dat we het bij langere teksten moeilijker vinden om ons te oriënteren en moeilijker om informatie uit verschillende delen van de tekst te integreren.
Wat blijft hetzelfde in de 21e eeuw?
Online lezen is misschien wel moeilijker dan lezen op papier, maar dat betekent nog niet dat het totaal iets anders is.
Stel dat u in een auto rijdt op een verkeersvrije weg bij goed daglicht en dat u de volgende dag op dezelfde weg rijdt in dezelfde auto, maar met veel verkeer en in donkere en ijzige omstandigheden. De tweede taak is uitdagender, maar je zult nog steeds veel van dezelfde onderliggende vaardigheden gebruiken. Als je iemand rijles geeft, dan begin je met leren sturen, schakelen, remmen, etc., ongeacht de precieze omstandigheden waarin hij of zij later gaat rijden.
Een mogelijke interpretatie van het onderzoek naar lezen in verschillende modi is dat lezen op een scherm gewoonweg lastiger is dan lezen op papier. In plaats van met een gloednieuwe lesmethode te komen, moeten we er waarschijnlijk gewoon voor zorgen dat we de grondbeginselen echt goed onderrichten en ernaar streven om iedereen op een hoog leesniveau te brengen. Deze grondbeginselen omvatten: weten hoe letters worden gecombineerd om woorden te vormen; wat woorden betekenen en beschikken over achtergrondkennis die u helpt om diepere betekenissen af te leiden. Dit is grotendeels wat scholen doen, en er is geen reden waarom dit zou moeten veranderen.
Een andere manier van toetsen betekent niet dat je het onderwijs moet veranderen
Hoewel ik de aanpassingen van PISA ondersteun en de resultaten ervan fascinerend vind, ben ik toch terughoudend met de veronderstelling dat deze aanpassingen, of de veranderingen die we in de echte wereld zien, ook moeten leiden tot vergelijkbare veranderingen in het klaslokaal. Vaak is de beste manier om je voor te bereiden op uitdagingen in de echte wereld niet het direct nabootsen van die uitdagingen in het klaslokaal.
Helaas denk ik dat het PISA-rapport zelf in deze valkuil valt. Er staat bijvoorbeeld in:
In het verleden konden leerlingen heldere en eenduidige antwoorden op hun vragen vinden in zorgvuldig samengestelde en door de overheid goedgekeurde leerboeken, en ze konden erop vertrouwen dat die antwoorden klopten. Vandaag de dag vinden ze online honderdduizenden antwoorden op hun vragen en het is aan hen om uit te zoeken wat waar is en wat niet waar is, wat goed is en wat fout.
Dit klinkt heel aannemelijk, maar als je het uiteenrafelt dan klopt er niet zo veel van. Het is inderdaad zo dat leerlingen en volwassenen honderdduizenden antwoorden op hun vragen kunnen vinden op het internet. Maar waarom zou dat inhouden dat we geen lesboeken meer in de klas moeten gebruiken? Het betekent zeker niet dat zorgvuldig samengestelde lesboeken niet meer bruikbaar zijn. In een wereld vol onbetrouwbare informatiebronnen is het zorgvuldig samengestelde lesboek nog steeds zinvol. Stel dat de beste manier om je voor te bereiden op de stortvloed van ongecontroleerde informatie in de echte wereld niet is om die verkeerde informatie ook beschikbaar te maken in scholen, maar om van scholen een plek te maken waar leerlingen niet steeds met nepnieuws en verkeerde informatie te maken hebben, een plek waar ze de kennis opdoen die hen helpt om nepnieuws van tafel te vegen?
PISA’s eigen gegevens lijken erop te wijzen dat dit misschien wel een betere strategie is. Singapore, bijvoorbeeld, is een hoogvlieger op PISA’s leestoetsen, en staat bekend om zijn goed ontworpen leerboeken. Ook Finland, voordat het begon af te glijden op de ranglijst, vertrouwde op kwalitatief hoogwaardige tekstboeken.
PISA geeft ons ook informatie over de hoeveelheid tijd die leerlingen op een schooldag online doorbrengen op school. De variatie is enorm: 26 minuten in Japan en Korea, 48 minuten in het Verenigd Koninkrijk, 165 in Denemarken. Natuurlijk is ‘tijd online doorbrengen’ vrij vaag; het zou een heel scala aan waardevolle en minder waardevolle activiteiten kunnen omvatten. Maar het valt op dat een deel van de beste lezers – dat wil zeggen de leerlingen die deze digitale leesvragen het best beantwoordden – niet zo veel tijd online doorbrengen op school. Het is dus evident dat je geen tijd hoeft te besteden aan online lezen om goed te zijn in online lezen.
Zouden we iets moeten veranderen aan ons leesonderwijs?
Oefenen met lezen op het scherm is wellicht geen zinvolle aanpak, maar dat wil niet zeggen dat we niet moeten zoeken naar technieken die wel zinvol kunnen zijn en daar meer onderzoek naar moeten doen. Boeken en papieren leesmiddelen zijn in de loop van enkele eeuwen geëvolueerd. Computerschermen en online lezen zijn erg nieuw en waarschijnlijk moeten ze ook nog evolueren. E-readers zijn een interessante innovatie – e-ink is makkelijker te lezen dan een verlicht tablet of computerscherm en zorgt voor minder belasting van de ogen. Er zijn misschien al enkele eenvoudige, snelle gewoontes die we gevorderde lezers kunnen aanleren, zoals het uitschakelen van meldingen en het inschakelen van het volledige scherm wanneer ze iets langer op een scherm willen lezen. Dit is zeker een terrein waar we meer onderzoek nodig hebben, maar in de tussentijd is het opgeven van het lesboek en verwachten dat leerlingen dingen oppikken via Google niet de juiste aanpak.
Vertaald en bewerkt door Jan Tishauser.
Het oorspronkelijke blog van Daisy Christodoulou is hier te lezen: http://bit.ly/2tKMsS9
De impact van technologie op het onderwijs is ook het onderwerp van Daisy’s nieuwe boek, Teachers vs. Tech, dat volgend jaar door Oxford University Press zal worden gepubliceerd. U kunt zich hier aanmelden voor Daisy’s mailinglijst voor meer updates.