Geschreven door Gert Verbrugghen. Het origineel blog vindt u bij bestED4children


Met welk doel geef jij huiswerk op? Wat wil je precies bereiken met de opdrachten/ taken die je leerlingen meegeeft voor thuis? Dit is geen vraag om aan te sturen op de “onzin” van huiswerk, het is een vraag die je hopelijk aan het denken zet waarom je precies huiswerk opgeeft. Er zijn heel veel goede redenen om huiswerk mee te geven, maar de achterliggende reden waaróm je een bepaalde taak meegeeft, is echt cruciaal.

Veel huiswerk bestaat bv. uit het afmaken van reeksen oefeningen omdat er in de les te weinig tijd voor was. Het werkboek moet toch helemaal ingevuld worden, niet?
Soms krijgen leerlingen knutselwerkjes mee, of kleine projectjes die ze in een groepje moeten maken. Soms moeten leerlingen samenvattingen maken of een stuk tekst lezen en zelfstandig de opdrachten erbij maken.

Persoonlijk vond ik huiswerk als docent altijd een doorn in het oog. Je geeft het huiswerk op en dan begint het:

  • “Ik heb het niet gemaakt” ==> en dan?
    Je gaat het huiswerk klassikaal bespreken, maar sommige leerlingen hebben het niet gemaakt. Schrijven die dan maar gewoon mee?
    Je geeft de leerlingen die het niet hebben gemaakt een aantekening of strafwerk, waar je dán weer achteraan moet (in de hoop dat ze dat wel maken).
  •  Leerlingen schrijven het over van een klasgenoot. Dit gebeurt vaak genoeg…wat is dan nog het nut/ leereffect?
  • Leerlingen die thuis goed ondersteund worden, leveren vaak prima huiswerk in (of werkstukjes), de leerlingen die dit niet hebben…jammer?
  • Het controleren en administreren kost best wat lestijd. Lestijd is kostbaar en dit gaat dus af van de instructietijd. Als je het huiswerk laat inleveren, kost het jou weer werktijd en dat is tijd die je niet kunt besteden aan voorbereiding. Je kunt wel een uur besteden aan het controleren van het huiswerk, maar het effect op het leerrendement van de kinderen is minimaal, tenzij je er in de volgende les op terugkomt en veelgemaakte fouten bespreekt. Echter staat deze tijdsinvestering totaal niet in verhouding tot wat het oplevert.
  • vakken stemmen vaak niet op elkaar af hoeveel huiswerk wordt gegeven, waardoor leerlingen soms helemaal in de stress schieten omdat alles samenkomt. (Ze moeten toch leren plannen he 😉 )

Kan het dan effectiever?

Jazeker! In onze werkwijze geven we géén maakwerk als huiswerk, enkel leerwerk.
Alle eerstejaars hebben op maandag leerwerk voor biologie en tekenen/handvaardigheid, op dinsdag leren ze allemaal voor wiskunde en aardrijkskunde, etc…

Wij plannen het leerwerk dus in en die last wordt leerlingen uit de handen genomen. Op deze manier zorgen we ook dat ze gespreid leren.

Maar een leerling moet toch leren plannen? Jazeker, maar dat doe je niet door hen in het diepe te gooien! We laten hen nu eerst ervaren wat het effect is van gespreid leren. Een volgende stap zal zijn dat we bv. dinsdag en woensdag “huiswerkvrij” plannen, maar wel al het huiswerk voor die week opgeven op maandag. De leerling kan dit dan zelf inplannen op dinsdag en woensdag. Op donderdag geven we dan weer het huiswerk op voor vrijdag en zaterdag. Op deze manier bouw je de ondersteuning af, zonder dat ze meteen alle negatieve effecten ervaren wanneer het niet goed gaat. Wanneer een leerling er niet in zou slagen om alles meteen in te plannen, gaat dat ten koste van de beheersing van de stof…. en wij gaan uit van beheersingsleren.

Op dit moment gaan we uit van een half uur per vak. De leerlingen (en ouders) weten dus dat er elke dag een uur voor school gewerkt moet worden. Er zijn dus geen smoesjes meer zoals “Ik heb geen huiswerk vandaag.” Je hebt áltijd huiswerk.

Gewoon leren?

Nee nee, niet “gewoon” leren. Leerlingen kunnen zelf echt niet bepalen hoe zij het beste leren. Wat voor hen “fijn” voelt, is vaak niet de beste manier. Leren moet moeilijk zijn, je moet een beetje worstelen met de stof, dan pas leer je. Wij vertellen hen nu dus exact hoe ze moeten leren, keuze is er niet. Eens ze kennis hebben gemaakt met de verschillende leerstrategieën en geleerd hebben welke strategie het best bij welk soort leerstof past, zullen we hen ruimte geven om zelf keuzes te maken. Nu nog niet.

Al onze leerlingen hebben een map met kennisoverzichten van elk vak. In deze kennisoverzichten staat de leerstof die in hun langetermijngeheugen moet zitten. Voor Engels is dit bv. een sentence builder (zie onder).

Ze hebben daarnaast ook een gapped versie, die ze als leerwerk invullen (retrieval practice). Dit doen ze voor elk vak.

In het begin van het jaar was het puur retrieval practice. Simpelweg, afdekken en schrijven. We hadden toen de afspraak dat we het huiswerk “controleerden” door in de les de geleerde stof te checken. Dit deden we met bv. een Socrative toets of simpelweg met de wisbordjes. Wanneer leerlingen te laag scoorden, werden ze doorverwezen naar een maatwerkuur (elke dag het eerste uur) en kregen ze “huiswerk onvoldoende”, wat inhield dat ze de volgende dag 25′ moesten nablijven.

Dit had echter een paar nadelen. Sommige leerlingen leerden thuis ontzettend hard (en veel langer dan een half uur) omdat ze echt geen “huiswerk onvoldoende” wilden halen. Dit leverde bij een aantal leerlingen echt spanning op en dat willen we absoluut niet! Daarnaast zagen we ook dat leerlingen in de loop van de weken steeds meer gingen afdekken en alles in hun hoofd opzeggen i.p.v. schrijven. Dit zagen we snel terug bij vakken zoals Engels en Frans, waar meer spelfouten gemaakt werden.

We hebben toen besloten het huiswerkschrift in te voeren. Elke leerling heeft van ons een schrift gekregen waarin ze het huiswerk maken.

Eisen:

  • datum bovenaan
  • HW nagekeken met groene pen
  • verbetering opgeschreven

Op deze manier konden we ook echt controleren of leerlingen op de goede manier hebben geleerd. Soms, als ik tijd heb in de les, controleer ik alle schriften heel snel, soms laat ik Classcharts willekeurig een aantal leerlingen kiezen en daar controleer ik het huiswerk van. Soms controleer ik het enkel met een oefentoetsje en check ik het schrift van de leerlingen die onvoldoende scoorden.

Leerlingen krijgen nu “huiswerk onvoldoende” (en dus nablijven) als het niet voldoet aan de eisen én een merit als heel goed is gedaan. Wanneer een leerling bij een toetsje dan onvoldoende haalt, moet hij niet nablijven, maar kan de docent wel beslissen om deze leerling naar het maatwerkuur te sturen om bijgespijkerd te worden.

Ook dit systeem hebben we nu een klein beetje bijgestuurd/ uitgebreid. We merkten namelijk dat sommige leerlingen gewoon gingen overschrijven en de verbetering eigenlijk invoegden. Dat is natuurlijk niét de bedoeling. Daarnaast gaven sommige docenten ook aan dat ze meer leerstrategieën dan enkel retrieval practice wilden gebruiken.

Een docent kan nu dus huiswerk (leerwerk!) opgeven en vertelt daarbij wat hij precies wil zien en welke strategie gebruikt moet worden. Ze hebben een keuze uit:

  • retrieval practice: afdekken en schrijven/ alles opschrijven wat je nog weet.
  • dual coding: schema/ tekeningen maken bij leerstof
  • Zelftoetsing: leerlingen stellen toetsvragen op en beantwoorden deze.
  • concrete voorbeelden: leerlingen schrijven over een bepaald concept zelf voorbeelden.
  • Flashcards

Op deze manier bieden we docenten en leerlingen een groter arsenaal aan mogelijke leerstrategieën.

Mijn advies is dus goed na te denken wat je wilt bereiken met het huiswerk dat je opgeeft. Wij willen bereiken dat ze leren leren, ervaren dat spreiden werkt, dat ze begrippen, termen, definities, enz… in het langetermijngeheugen hebben zitten, zodat we er in de les mee kunnen spelen, links kunnen leggen en concepten kunnen uitwerken, zonder dat we alle begrippen nog moeten toelichten (= overbelasting werkgeheugen!).

Wil je op de hoogte blijven? Abonneer je dan op het blog of volg me op Twitter (GertVerbrugghen).


Alle blogs in deze serie:

Een cultuur neerzetten op school (deel I)

Een cultuur neerzetten op school (Deel II)

Een cultuur neerzetten op school (Deel III): de praktische kant

De (on)zin van huiswerk

Vernieuwen/ verbeteren: “Hoe krijg je iedereen mee?”


Geschreven door Gert Verbrugghen. Het origineel blog vind u bij bestED4children