MATERIALEN
Video: 10 tips voor afstandsonderwijs
Groningen 2020
Video: ‘Wijze Lessen’: Cognitieve Psychologie en Goed Onderwijs
Heerlen 2020
Presentatie 2022 bij de sessie “Hoe wij leren: de cognitief-psychologische grondslagen van het leren”.
Presentatie 2022 bij de sessie “Progressief achteruit: zwartboek over de teloorgang van het funderend onderwijs”.
Podcast researchED Nederland 2021
Over onder andere het lerarentekort en onderzoeksresultaten over wat werkt en wat niet werkt in de klas.
SESSIE
Er is geen huidige sessie.
SESSIEARCHIEF
1. Progressief Achteruit: Zwartboek over de Teloorgang van het Nederlandse Funderend Onderwijs
In allerlei nota’s wordt geklaagd over teruglopende prestaties en groeiende ongelijkheid in het Nederlandse onderwijs. Maar wat opvalt is dat die nota’s vervolgens geen oplossingen bieden, maar wel allerlei “vernieuwingen” die juist meer problemen veroorzaken. Voorbeelden zijn gepersonaliseerd leren, het inwisselen van het centraal examen voor een maatwerkdiploma, een driejarige brugperiode en flexibilisering van de lerarenopleiding. Wij vergeleken de situatie in Nederland met andere landen waar een soortgelijke “progressieve” koers wordt gevaren (Finland, Schotland en Nieuw-Zeeland); ook daar vertonen de scores op internationale toetsen een dalende lijn maar ook met Engeland die omhoog lijkt te krabbelen.
De oplossing moet komen van meerdere “aanvalslijnen”, verbetering van de arbeidsomstandigheden van leraren en van de lerarenopleidingen, “evidence-informed” didactiek, meer vakinhoudelijk inbreng, rationalisering van de curriculumontwikkeling, stoppen met de erosie van evaluatie-me.
Deze sessie wordt gegeven door Paul Kirschner en Jaap Scheerens.
2. Hoe Wij Leren: De Cognitiefpsychologische grondslagen van het Leren
Het is echt niet voldoende om te leren/weten wat je ‘moet’ doen als leraar/leerling om het eigen leren of die van jouw leerlingen te bevorderen en verbeteren. In mijn woorden: hoe je het leren en lesgeven effectief, efficiënt en bevredigend maakt. Het is ook belangrijk, en zelfs misschien belangrijker, dat je weet waarom iets werkt, hoe iets werkt, wanneer iets wel/niet werkt enzovoorts. Alleen zo word je wat Donald Schön noemt een ‘reflective practitioner’; een professioneel die kan reflecteren op wat zij/hij doet om het beter te begrijpen en uiteindelijk het beter te doen. In deze presentatie worden de grondslagen van hoe wij informatie verwerken om te leren gebaseerd op een aantal basisprincipes uit de onderwijs- en cognitieve psychologie over hoe wij leren.
Inleiding ‘Wijze Lessen’: Cognitieve Psychologie en Goed Onderwijs
Deze sessie vormt een inleiding van de ‘Wijze Lessen’ draad vanuit een cognitief psychologisch perspectief. Hoe onze hersenen werken (onze cognitieve architectuur) bepaalt hoe wij informatie verwerken en dus hoe wij leren. Kennis van onze cognitieve architectuur is even belangrijk voor de leerkracht als kennis van de werking van onze lichaam is voor de arts. Is onze instructie in overeenstemming met deze architectuur, dan wordt het leren bevorderd en vindt het plaats op een effectieve, efficiënte en bevredigende wijze. Houden wij geen rekening hiermee, dan wordt het leren belemmerd c.q. vindt helemaal geen leren plaats. In deze sessie wordt een aantal van de cognitief psychologische grondslagen van ‘Wijze Lessen’ uit de doeken gedaan.
1. Productieve leerstrategieën voor productief leren
Logan Fiorella en Richard Mayer schreven een artikel (2006) over acht generatieve leerstrategieën. Bij generatief leren moeten leerlingen actief de leerstof reorganiseren en integreren met hun voorkennis. Het gaat om activiteiten die leerlingen ertoe aanzetten iets zinvols te produceren dat verder gaat dan de informatie die door een leraar of het leermateriaal worden verstrekt . Daarbij moeten leerlingen hun eigen voorkennis activeren en koppelen aan de nieuwe informatie. Uitgangspunt is dat hierdoor de integratie van de nieuwe informatie in bestaande kennisstructuren van de leerling (het assimileren van nieuw leerstof in hun cognitieve schema’s) bevordert. Doen zij dit, dan wordt het makkelijker het geleerde toe te passen in nieuwe situaties. Fiorella en Mayer bespreken acht leerstrategieën die generatief leren kan bevorderen, te weten: samenvatten, (concept)mappen, tekenen, verbeelden, zelftesten,zelf verklaren (uitleggen aan jezelf), aan elkaar doceren (peer teaching) en uitbeelden.
Deze sessie werd gegeven door Paul Kirschner en Tim Surma.
2. Evidence-informed onderwijs verbeteren: de kennis is er, de verbetering (nog) niet. Hoe komt dat en wat is daarvoor nodig?
Het evidence-informed verbeteren van onderwijs “has a thin record of success”. Het succes van Op de schouders van reuzen en Wijze lessen, en een groeiende belangstelling voor effectief lesgeven, leiden nog niet tot wezenlijke verbeteringen. Hoe komt dat? De slechte aansluiting van wetenschappelijk onderzoek op de onderwijspraktijk wordt vaak genoemd. Als nieuwe werkwijzen wel aansluiten en bewezen positieve effecten hebben op de leerprestaties, dan blijkt het animo om die werkwijzen toe te passen gering.
Willen scholen beter worden? Hoe urgent vinden scholen en leraren het om te verbeteren? Willen ze ‘zo goed mogelijk’ worden, of ‘goed genoeg’ blijven? Hebben leraren geen tijd om aan verbetering te werken, of is dat een te gemakkelijk excuus? Hoe bereiken we dat effectieve praktijken net als in de geneeskunde en landbouw ook in het onderwijs grootschalig benut worden, zodat leerlingen daarvan kunnen profiteren? In de workshop gaan we op dit soort vragen in.
Deze sessie werd gegeven door Hannah Bijlsma, Adrie Visscher en Paul Kirschner.
10 tips voor afstandsonderwijs
Door de Covid-19 pandemie gaan we allemaal door een periode die niemand van ons ooit heeft meegemaakt. Met betrekking tot het onderwijs en het leren, kinderen kunnen niet naar school en we moeten ze helpen om thuis te kunnen leren. Helaas, kan dit nog weken of maanden duren. Gelukkig biedt online onderwijs een oplossing, maar de instructietechnieken zijn niet (helemaal) hetzelfde als wat we in de klas doen tijdens het face-to-face onderwijs. In deze presentatie worden 10 nuttige tips gegeven om u en uw leerlingen te helpen.
‘Wijze Lessen’: Cognitieve Psychologie en Goed Onderwijs
Deze sessie vormt een inleiding van de ‘Wijze Lessen’ draad vanuit een cognitief psychologisch perspectief. Hoe onze hersenen werken (onze cognitieve architectuur) bepaalt hoe wij informatie verwerken en dus hoe wij leren. Kennis van onze cognitieve architectuur is even belangrijk voor de leerkracht als kennis van de werking van onze lichaam is voor de arts. Is onze instructie in overeenstemming met deze architectuur, dan wordt het leren bevorderd en vindt het plaats op een effectieve, efficiënte en bevredigende wijze. Houden wij geen rekening hiermee, dan wordt het leren belemmerd c.q. vindt helemaal geen leren plaats. In deze sessie wordt een aantal van de cognitief psychologische grondslagen van ‘Wijze Lessen’ uit de doeken gedaan.
Inleiding ‘Wijze Lessen’: Cognitieve Psychologie en Goed Onderwijs
Deze sessie vormt een inleiding van de ‘Wijze Lessen’ draad vanuit een cognitief psychologisch perspectief. Hoe onze hersenen werken (onze cognitieve architectuur) bepaalt hoe wij informatie verwerken en dus hoe wij leren. Kennis van onze cognitieve architectuur is even belangrijk voor de leerkracht als kennis van de werking van onze lichaam is voor de arts. Is onze instructie in overeenstemming met deze architectuur, dan wordt het leren bevorderd en vindt het plaats op een effectieve, efficiënte en bevredigende wijze. Houden wij geen rekening hiermee, dan wordt het leren belemmerd c.q. vindt helemaal geen leren plaats. In deze sessie wordt een aantal van de cognitief psychologische grondslagen van ‘Wijze Lessen’ uit de doeken gedaan.
Op de Schouders van Reuzen: Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten
Deze bijzondere Keynote staat in het teken van de uitreiking van het eerste exemplaar van het boek ‘Op de Schouders van Reuzen’.
Het boek vertaalt 24 wetenschappelijke kernartikelen uit de cognitieve- en onderwijswetenschappen naar de dagelijkse lespraktijk.
Begrippen als Cognitive Load Theory, Dual Coding en Scaffolding klinken mooi en er zit degelijk onderwijskundig onderzoek achter, maar hoe kun je als leraar deze wetenschappelijke begrippen effectief toepassen in je lespraktijk?
Paul A. Kirschner en twee jonge wetenschappers (Luce Claessens en Steven Raaijmakers) schreven het voor u op. Dankzij de medewerking van Didactief en financiering door 10 onderwijsstichtingen, 1 PABO en de PO-raad kan elke leraar in het PO (en straks ook het VO) beschikken over deze uiterst toegankelijke gids. Paul zal in deze Keynote de betekenis 3 of 4 van de kernartikelen toelichten en u laten zien hoe u er in uw lessen gebruik van kan maken.
Aan de orde komen:
· Cognitive Load Theory
· Dual Coding
· Advance Organisers
· Assessment en Terugkoppeling
Ten slotte zal het eerste exemplaar van het boek uitgereikt worden.
BROODJE-AAP-VERHALEN: MYTHES IN HET ONDERWIJS
Wij – en hiermee bedoel ik ouders, docenten, schoolleiders, politici, beleidsmakers, onderwijsontwikkelaars, onderwijsonderzoekers en zo verder – worden dagelijks overspoeld met berichten over wat mis is met het onderwijs. Vaak worden die berichten ook voorzien van ‘nieuwtjes’ over hoe men denkt deze problemen op te lossen of hoe het onderwijs verbeterd kan/moet worden. Aan ‘goede bedoelingen’ is er geen tekort. Maar soms merk je als je er goed over nadenkt dat de meningen, hoewel vaak logisch klinkend, elkaar tegen spreken of zelfs pure onzin zijn. En hierin ligt het probleem. Het gaat meestal over meningen van mensen en niet over bewijs, en als er bewijs gegeven wordt, is het vaak geen wetenschappelijk bewijs (zie Ton Derksen over het verschil tussen alledaagse waarheidsvinding en wetenschappelijke waarheidsvinding).
Mark Twain zei ooit: In religie en de politiek, komen de meningen en overtuigingen van mensen vooral uit de tweede hand en worden zonder inspectie overgenomen van andere ‘autoriteiten’ die op hun beurt zelf ook zonder inspectie overgenomen zijn van andere non-inspecteurs wiens meningen geen stuiver waard waren.
Helaas lijkt deze uitspraak evengoed te gelden als het over leren en/of onderwijs gaat. Dit zal in deze voordracht geïllustreerd worden aan de hand van drie hardnekkige broodje-aap-verhalen, te weten dat:
- mensen, en in het bijzonder adolescenten en kinderen (zgn. digital natives/homos zappiëns), kunnen multitasken;
- kinderen kunnen hun eigen leren sturen en reguleren; en
- kennisverwerving is niet meer nodig want deze wonderlijke wezens intelligent met ICT kunnen omgaan, daardoor hun tijd verspillen omdat kennis “even houdbaar is als verse vis” en bovendien “het staat allemaal op het internet”.
Aan de hand van deze mythes, meent men (zie de lijst van ‘wij’ waarmee ik begon) dat het onderwijs ingericht c.q. veranderd moet worden. Deze verhalen verspreiden zich als een lopend vuur door de maatschappij maar zijn helaas niet op wetenschap gebaseerd. Wat zegt de wetenschap?
BIO
Paul A. Kirschner (1951) is Emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit (Nederland), Gastprofessor aan de Thomas More Hogeschool (België) en eigenaar van kirschner-ED. Naast zijn vele academische prestaties (publicaties, benoemingen, enzovoorts) zet hij in om wetenschap te vertalen naar het onderwijs voor leraren, bestuurders en politici. Met die pet op is hij (mede)auteur, o.a., van Op de Schouders van Reuzen en Wijze Lessen: Twaalf Bouwstenen voor Effectieve Didactiek, Jongens zijn Slimmer dan Meisjes XL en Juffen zijn Toffer dan Meesters en schrift hij regelmatig voor Didactief (de kolom KirschnerKiest over wat docenten kunnen met wetenschappelijke resultaten).